در یک تحول چشمگیر و بی‌سابقه در صنعت هوانوردی جهانی، یک شرکت هواپیمایی روسی برای نخستین بار یک روبات انسان‌نما را در نقش مهماندار به کار گرفت. این اقدام نه تنها نشان‌دهنده پیشرفت‌های خیره‌کننده در حوزه هوش مصنوعی و روباتیک است، بلکه پرسش‌های مهمی را درباره آینده نیروی کار انسانی و نحوه خدمات‌رسانی در صنعت پرواز مطرح می‌کند. به نظر می‌رسد عصر جدیدی از تعامل فناوری و مسافرت هوایی در حال آغاز شدن است.
«ولودیا»؛ روبات مهماندار انسان‌نما با قابلیت‌های نوآورانه
شرکت هواپیمایی پوبدا، از زیرمجموعه‌های ایرفلوت روسیه، گامی بی‌سابقه در عرصه هوانوردی برداشت و برای اولین بار در جهان، یک روبات انسان‌نما را به عنوان عضوی از تیم مهمانداران خود به کار گرفت. این روبات که «ولودیا» نام دارد، در تاریخ ۱۲ نوامبر در پرواز مسیر اولیانوفسک به مسکو، توانایی‌های خود را به نمایش گذاشت. ولودیا در بدو ورود مسافران به کابین، به آن‌ها خوش‌آمد گفت و سپس بخشی از دستورالعمل‌های ایمنی پرواز را با تقلید دقیق حرکات یک مهماندار انسانی، ارائه کرد. این روبات با مسافران در طول پرواز نیز تعامل داشت، هرچند وظایف خدماتی نظیر توزیع غذا و نوشیدنی به آن محول نشده بود.
گزارش‌ها حاکی از آن است که ظاهر این روبات مهماندار شباهت زیادی به مدل Unitree G1 دارد، اگرچه تأیید رسمی در این خصوص صورت نگرفته است. ویدئوهای منتشرشده نشان می‌دهد که این روبات از فناوری یادگیری تقویتی (Reinforcement Learning) بهره می‌برد تا حرکات و رفتار یک مهماندار انسانی را به شکلی طبیعی شبیه‌سازی کند.
روبات مهماندار؛ از هیجان مسافران تا دغدغه‌های آینده شغلی
حضور روبات مهماندار «ولودیا» در کابین هواپیما، به سرعت مورد توجه مسافران قرار گرفت. کودکان و حتی بزرگسالان با اشتیاق فراوان با این روبات مهماندار عکس گرفتند و کنجکاوی زیادی از خود نشان دادند که این رویداد را به تجربه‌ای خاص برای بسیاری از سرنشینان تبدیل کرد.
با این حال، این رویداد، به‌ویژه با انتشار ویدئوهای آن در شبکه‌های اجتماعی، بحث‌های گسترده‌ای را برانگیخت. واکنش‌ها به این روبات مهماندار در فضای مجازی متفاوت بود:
نگرانی از جایگزینی نیروی انسانی: برخی کاربران بر این باور بودند که این فناوری می‌تواند به تدریج جایگزین شغل مهمانداری شده و به کاهش فرصت‌های شغلی منجر شود. این نگرانی از آنجا ناشی می‌شود که با پیشرفت روباتیک و هوش مصنوعی، اتوماسیون می‌تواند بسیاری از مشاغل خدماتی را تحت تأثیر قرار دهد.
دغدغه‌های ایمنی و کارایی: سوالاتی درباره خطرات احتمالی ناشی از نقص عملکرد روبات مهماندار، به ویژه در شرایط اضطراری و کنترل تجهیزات حساس هواپیما، مطرح شد. این بحث‌ها اهمیت پروتکل‌های ایمنی و قابلیت اطمینان روبات‌ها در محیط‌های حساس مانند هواپیما را برجسته می‌سازد.
افق‌های جدید ورود روبات‌ها به خدمات پروازی و صنعت هواپیمایی
استفاده از روبات مهماندار در پروازهای تجاری، تنها یک نمونه از حرکت رو به رشد صنعت جهانی به سمت اتوماسیون و بهره‌گیری از هوش مصنوعی است. پیش از این، شرکت‌های دیگری نیز در حوزه خدمات پروازی تلاش‌هایی در این زمینه داشته‌اند؛ مثلاً قطر ایرویز در سال ۲۰۲۴ روبات‌های انسان‌نمای مجهز به هوش مصنوعی مکالمه‌ای را برای ارائه خدمات به مسافران معرفی کرد که هدفشان ارتقاء تجربه سفر بود.
علاوه بر صنعت هواپیمایی، هوش مصنوعی و روباتیک در سایر بخش‌ها نیز نفوذ چشمگیری یافته است. حتی در صنایع تولیدی مانند خودروسازی، شرکت‌هایی چون هیوندای و کیا ربات‌های پوشیدنی (wearable robots) را برای کمک به کارگران در مونتاژ و تعمیرات توسعه داده‌اند که نشان از فراگیر شدن این فناوری دارد. این روند در حال تغییر دادن نحوه انجام کارها و ارائه خدمات در ابعاد وسیعی است.
با این حال، چالش اصلی برای صنعت هواپیمایی و سایر صنایع خدماتی این است که چگونه می‌توان نوآوری‌های فناورانه را به گونه‌ای پیاده‌سازی کرد که ضمن ارتقاء تجربه مسافران و بهره‌وری، نقش حیاتی تعامل انسانی و نیروی کار را حفظ کند. این روبات‌های مهماندار می‌توانند مکمل مهمانداران انسانی باشند و وظایف تکراری یا نیازمند دقت بالا را بر عهده بگیرند، اما جایگاه مهمانداران انسانی در ارائه حس همدلی، تصمیم‌گیری‌های پیچیده و ایجاد ارتباط عاطفی با مسافران همچنان بی‌بدیل خواهد ماند.
آغاز به کار نخستین روبات مهماندار در پروازهای روسیه، نقطه عطفی در مسیر ورود هرچه بیشتر هوش مصنوعی به زندگی روزمره ما و به‌ویژه صنعت سفر هوایی است. این گام، هرچند با چالش‌ها و بحث‌های خاص خود همراه است، اما بدون شک نویدبخش آینده‌ای متفاوت در آسمان‌ها خواهد بود که در آن تعامل انسان و ماشین به شکلی نوین تعریف می‌شود.
مطالب مرتبط
- گوگل با الگوریتم نوین «Quantum Echo» سرعت محاسبات کوانتومی را تا ۱۳۰۰۰ برابر افزایش داد
- کاوشگران فضا هشدار می‌دهند: ۷ نقطه از مرگبارترین مکان‌های منظومه شمسی که حیات انسانی را تاب نمی‌آورند
- ایلان ماسک با رونمایی از پیام‌رسان «ایکس چت» وارد رقابت سنگین اپلیکیشن‌های پیام‌رسان شد
- موشک نیو گلن بلو اوریجین دو کاوشگر مریخی ناسا را به فضا پرتاب می‌کند
مهدی رضایی
او فارغ‌التحصیل رشته مهندسی نرم‌افزار است و فعالیت حرفه‌ای خود را در عرصه رسانه از سال ۱۳۹۷ به عنوان نویسنده در یک وبلاگ تخصصی فناوری آغاز کرده است. وی پس از کسب تجربه، به خبرگزاری‌های معتبر پیوست و در حال حاضر، خبرنگار حوزه نرم‌افزار و هوش مصنوعی در یک مجله تکنولوژی برجسته است.
