دنیای علم در روزهای اخیر شاهد رویدادهایی بود که مرز میان واقعیت و خیال را بار دیگر جابهجا کرد؛ از نخستین پرواز آزمایشی هواپیمای مافوقصوت ناسا گرفته تا پژوهشهای تازهای که نشان میدهد جهان ما اساساً نمیتواند یک شبیهسازی دیجیتال باشد. این دستاوردها نهتنها آینده فناوری را تحتتأثیر قرار میدهند، بلکه پرسشهای بنیادین درباره ماهیت هستی را نیز پاسخ میدهند.
پرواز آزمایشی X-59 و بازگشت رؤیای مافوقصوت
پس از سقوط هواپیمای افسانهای «کنکورد» در سال ۲۰۰۰، رؤیای پرواز تجاری مافوقصوت برای مدتی طولانی خاموش شد. اما ناسا با همکاری شرکت لاکهید مارتین، پروژه هواپیمای مافوقصوت X-59 را آغاز کرده است.
در تاریخ ۲۸ اکتبر ۲۰۲۵، نخستین پرواز آزمایشی این هواپیما در پایگاه پالمدیل کالیفرنیا انجام شد. هرچند این پرواز هنوز مافوقصوت نبود، اما هدف اصلی آن بررسی ایمنی و ساختار پرنده بود.
X-59 قرار است در مراحل بعدی با سرعتی معادل ماخ ۱.۵ (حدود ۹۹۰ مایل در ساعت) پرواز کند. نکته کلیدی این پروژه، فناوری «Low-Boom» است که صدای مهیب ناشی از شکستن دیوار صوتی را به حداقل میرساند. این نوآوری میتواند مسیر بازگشت پروازهای مافوقصوت بر فراز مناطق مسکونی را هموار کند؛ موضوعی که در دوران کنکورد به دلیل شوک صوتی امکانپذیر نبود.
چالشهای کوانتومی و محدودیتهای محاسبات
در سوی دیگر، پژوهشهای تازه در حوزه فیزیک کوانتومی نشان داده است که حتی رایانههای کوانتومی با تمام تواناییهای خارقالعاده خود، قادر به حل برخی مسائل بنیادی نیستند. این سیستمها با بهرهگیری از پدیدههایی مانند «درهمتنیدگی» و «برهمنهی کوانتومی» میتوانند چندین حالت را همزمان پردازش کنند، اما جهان کوانتومی مسائلی در خود دارد که حتی «مغزهای کوانتومی» بشر نیز از درک کامل آن ناتوانند.
جهان واقعی است نه شبیهسازی
یکی از بحثبرانگیزترین موضوعات فلسفی و علمی سالهای اخیر، احتمال شبیهسازی بودن جهان بوده است؛ فرضیهای که حتی چهرههایی چون ایلان ماسک نیز از آن حمایت کردهاند. اما گروهی از فیزیکدانان با اتکا به نظریههای ریاضی درباره «ناکاملبودن کوانتومی» و «غیرقابلتعریف بودن فیزیکی» نشان دادهاند که چنین جهانی اساساً نمیتواند وجود داشته باشد.
به بیان دیگر، قوانین بنیادی طبیعت از جنس الگوریتم نیستند و جهان ما نمیتواند محصول یک شبیهسازی رایانهای باشد. این نتیجهگیری، پاسخی قاطع به یکی از پرسشهای فلسفی بزرگ دوران معاصر است.
جمعبندی
از پرواز تاریخی X-59 تا اثبات علمی غیرممکن بودن شبیهسازی جهان، علم بار دیگر نشان داد که همزمان با پاسخدادن به پرسشهای قدیمی، افقهای تازهای از پرسشهای جدید را نیز پیش روی بشر میگشاید. این دستاوردها نهتنها آینده فناوریهای هوایی و محاسباتی را تغییر میدهند، بلکه نگاه ما به ماهیت واقعی جهان را نیز دگرگون میسازند.
مهدی رضایی
او فارغالتحصیل رشته مهندسی نرمافزار است و فعالیت حرفهای خود را در عرصه رسانه از سال ۱۳۹۷ به عنوان نویسنده در یک وبلاگ تخصصی فناوری آغاز کرده است. وی پس از کسب تجربه، به خبرگزاریهای معتبر پیوست و در حال حاضر، خبرنگار حوزه نرمافزار و هوش مصنوعی در یک مجله تکنولوژی برجسته است.
