اوج بارش شهابی جوزایی؛ پدیده خیرهکننده آذرماه در آسمان ایران
علاقهمندان به نجوم و پدیدههای آسمانی در ایران و سراسر جهان باید خود را برای تماشای یکی از خیرهکنندهترین و قابلاعتمادترین رویدادهای نجومی سال، یعنی بارش شهابی جوزایی (Geminids)، آماده کنند. این بارش باشکوه، با اوج فعالیت خود در شب شنبه، ۱۳ دسامبر و بامداد یکشنبه، ۱۴ دسامبر ۲۰۲۵ میلادی که مصادف با شب ۲۲ و بامداد ۲۳ آذر ۱۴۰۴ شمسی است، نوید یک نمایش آسمانی بینظیر را میدهد. پیشبینیها حاکی از آن است که در شرایط رصدی مناسب، امکان مشاهده تا ۶۰ شهاب در ساعت وجود دارد که این پدیده را به قویترین بارش شهابی سال تبدیل میکند.
منشأ مرموز و تاریخچه بارش شهابی جوزایی؛ راز سیارک فایتون
بارش شهابی جوزایی که برای اولین بار در سال ۱۸۶۲ توسط اخترشناسان مشاهده شد، برخلاف بسیاری از بارشهای شهابی دیگر که منشأ آنها دنبالهدارها هستند، از بقایای سنگی و گرد و غبار بهجامانده از یک جرم آسمانی مرموز به نام «۳۲۰۰ فایتون» (۳۲۰۰ Phaethon) سرچشمه میگیرد. فایتون بهعنوان یک دنبالهدار-سیارک طبقهبندی میشود؛ جرمی صخرهای که رفتاری شبیه به دنبالهدارها از خود نشان میدهد و با عبور از نزدیکی خورشید، ذرات خود را به فضا پراکنده میکند. هر سال، زمانی که کره زمین از میان این مسیر پر از ذرات عبور میکند، شاهد برخورد این سنگریزههای کوچک با جو زمین و ایجاد خطوط نورانی زیبایی هستیم که به آن «شهاب» یا «ستاره دنبالهدار» میگوییم.
راهنمای عملی برای رصد بارش شهابی جوزایی در شبهای پاییزی
شرایط رصدی برای بارش شهابی جوزایی در سال ۲۰۲۵ نسبتاً مطلوب ارزیابی میشود. حضور یک هلال ماه ۲۵ درصدی نزدیک به زمان اوج بارش (حدود ساعت ۲ بامداد به وقت محلی) ممکن است کمی درخشندگی آسمان را افزایش دهد، اما با انتخاب زاویه دید مناسب و قرارگیری در مکانی تاریک و دور از آلودگی نوری شهرها، میتوان تأثیر نور ماه را به حداقل رساند.
این تصویر، محل کانون بارش شهابی جوزایی را در ساعت ۲ بامداد روز ۱۴ دسامبر (۲۳ آذر)، از عرضهای میانی نیمکره شمالی و با جهت نگاه به سوی جنوب نشان میدهد. ستاره پرنور «کاستور» درون این دایره قرار دارد و میتواند راهنمای مناسبی برای پیدا کردن کانون بارش باشد. همچنین سیاره درخشان «مشتری» که در صورت فلکی جوزا قرار دارد، نشانه خوبی برای جهتیابی در آسمان و یافتن محل بارش است.
برای داشتن بهترین تجربه رصد بارش شهابی جوزایی، به نکات زیر توجه کنید:
زمانهای طلایی رصد بارش شهابی جوزایی:
غروب تا ۱۰ شب: در ساعات اولیه شب، هرچند تعداد کمتری شهاب (حدود ۵ عدد در ساعت) دیده میشود، اما این شهابها که «زمینخراش» (Earthgrazers) نام دارند، بهدلیل زاویه کم ورود به جو، بسیار آهسته و با دنبالههای بلند دیده میشوند و زیبایی خاصی دارند.
۱۰ شب تا ۲ بامداد: اوج افزایش تعداد شهابها از ساعت ۱۰ شب آغاز میشود. در این بازه، کانون بارش شهابی جوزایی در آسمان شرقی بالا آمده و امکان مشاهده تا ۳۰ شهاب در ساعت وجود دارد.
حدود ۲ بامداد: بیشترین نرخ ساعتی تا ۶۰ شهاب، نزدیک به ساعت ۲ بامداد به وقت محلی (اوج بارش) مشاهده میشود.
موقعیتیابی کانون بارش شهابی جوزایی: برای پیدا کردن موقعیت مرکز بارش، به ستاره درخشان کاستور و سیاره مشتری که هر دو در صورت فلکی جوزا قرار دارند، توجه کنید. رصدگران باید از یک صندلی راحتی استفاده کرده و بهجای نگاه کردن مستقیم به بالای سر، میدان دید خود را به سمت وسط و نیمه پایینی آسمان (خصوصاً در جهت شرق و جنوب) تنظیم کنند.
نکاتی برای تجربه بهتر رصد بارش شهابی جوزایی و پوشش ابری
صبر و تحمل، کلید موفقیت در رصد بارشهای شهابی است. چشمهای شما حداقل به ۲۰ دقیقه زمان نیاز دارند تا به تاریکی کامل عادت کنند. از استفاده از چراغ قوه یا گوشیهای هوشمند که نور زیادی تولید میکنند، خودداری کنید تا دید شبانه شما مختل نشود. لباس گرم، پتو و نوشیدنیهای داغ نیز میتوانند تجربه رصد را لذتبخشتر کنند.
در صورتی که پیشبینی آب و هوایی، آسمان ابری را برای شب اوج بارش شهابی جوزایی (۱۳/۱۴ دسامبر) نشان میدهد، کارشناسان توصیه میکنند رصد در شبهای قبل را در برنامه خود قرار دهید:
در شب ۱۲/۱۳ دسامبر (شب ۲۱ و بامداد ۲۲ آذر)، فعالیت بارش تقریباً ۷۵ درصد اوج خواهد بود.
در شب ۱۱/۱۲ دسامبر (شب ۲۰ و بامداد ۲۱ آذر)، نرخ شهابها حدود ۵۰ درصد حداکثر خواهد بود.
این رویداد فرصتی استثنایی برای مشاهده شکوه کیهان است که میتواند خاطرهای فراموشنشدنی را برای هر بینندهای رقم بزند.
مطالب مرتبط
- انتقاد گسترده دانشمندان از رآکتور هستهای ناتریوم بیلگیتس: نگرانیها از ایمنی و فشار سیاسی بر مجوز ساخت
- فناوری نوین: گلولههای هوشمند با قابلیت هدایت خودکار، دقت تیراندازی را دگرگون میکنند
- عینک اسکی واقعیت افزوده، انقلابی در دید و ایمنی ورزشهای زمستانی ایجاد میکند
- فناوری نوین: گلولههای هوشمند با قابلیت هدایت خودکار، دقت تیراندازی را دگرگون میکنند
مهدی رضایی
او فارغالتحصیل رشته مهندسی نرمافزار است و فعالیت حرفهای خود را در عرصه رسانه از سال ۱۳۹۷ به عنوان نویسنده در یک وبلاگ تخصصی فناوری آغاز کرده است. وی پس از کسب تجربه، به خبرگزاریهای معتبر پیوست و در حال حاضر، خبرنگار حوزه نرمافزار و هوش مصنوعی در یک مجله تکنولوژی برجسته است.
مطالب پیشنهادی :
“گوگل پیکسل 9 در مقابل پیکسل 8: آیا ارتقا ارزش دارد؟”
سامسونگ فناوری خانه هوشمند و هوش مصنوعی خود را به لوازم خانگی جدید گسترش میدهد
## iPhone 16 در مقابل iPhone 16 Plus در مقابل iPhone 16 Pro در مقابل iPhone 16 Pro Max: مقایسه نهایی
آیفون 16 در مقابل آیفون 16 پلاس در مقابل آیفون 16 پرو در مقابل آیفون 16 پرو مکس: مقایسه نهایی