ایران طی یک دهه اخیر توانسته است جایگاه خود را در زنجیره «تحقیق، تولید و کاربرد» رادیودارو تثبیت کند و اکنون به‌عنوان یکی از قطب‌های اصلی این حوزه در جهان شناخته می‌شود. تولید بیش از ۷۰ قلم رادیودارو، توسعه ژنراتورهای حیاتی و گسترش درمان‌های ترانُستیک (ترکیب تشخیص و درمان) از مهم‌ترین دستاوردهای کشور در این زمینه است.
پزشکی هسته‌ای و نقش رادیودارو در درمان مدرن
پزشکی هسته‌ای یکی از ارکان اصلی مراقبت‌های بهداشتی نوین است که با بهره‌گیری از رادیوداروها، امکان تشخیص و درمان طیف وسیعی از بیماری‌ها را فراهم می‌کند. برخلاف روش‌های تصویربرداری سنتی مانند اشعه ایکس یا سی‌تی‌اسکن که تنها ساختار بدن را نشان می‌دهند، پزشکی هسته‌ای اطلاعات عملکردی و مولکولی ارائه می‌دهد. این ویژگی منحصربه‌فرد موجب می‌شود:
- بیماری‌ها در مراحل اولیه و با دقت بالاتر شناسایی شوند.
- برنامه‌ریزی درمانی به‌صورت شخصی‌سازی‌شده انجام گیرد.
- روند پاسخ بیمار به درمان به‌طور دقیق پایش شود.
صادرات رادیودارو و جایگاه ایران در بازار جهانی
رادیوداروهای ایرانی هم‌اکنون به بیش از ۱۵ کشور صادر می‌شوند. گزارش‌های بین‌المللی در سال ۲۰۲۵ از درآمد سالانه ده‌ها میلیون دلاری صادرات این محصولات خبر داده‌اند؛ رقمی که پیش‌بینی می‌شود در آینده رشد چشمگیری داشته باشد. این موفقیت علاوه بر تقویت اقتصاد دانش‌بنیان، جایگاه ایران را در زنجیره جهانی تأمین رادیودارو تثبیت کرده است.
زیرساخت‌های تولید رادیودارو در ایران
ایران طی سال‌های اخیر توانسته است زیرساخت‌های کلیدی تولید رادیودارو را توسعه دهد:
- ژنراتورهای حیاتی: ساخت داخلی ژنراتورهای ۶۸Ge/۶۸Ga و استفاده گسترده از ژنراتور ۹۹Mo/۹۹mTc.
- ایزوتوپ‌های درمانی: تولید لوتشیوم-۱۷۷ در راکتور تحقیقاتی تهران و توسعه ترکیبات درمانی نوین.
این دستاوردها نشان می‌دهد که ایران نه‌تنها در حوزه تحقیق، بلکه در تولید صنعتی و کاربرد بالینی نیز به سطحی رقابتی در جهان رسیده است.
رادیوداروهای ایرانی در تشخیص و درمان بیماری‌ها
رادیوداروهای تولیدشده در ایران در حوزه‌های مختلف پزشکی از جمله سرطان، بیماری‌های تیروئید، اختلالات استخوانی، مغزی و قلبی به‌کار می‌روند.
رادیوداروهای تشخیصی
- تکنسیوم-۹۹ام: پرکاربردترین ایزوتوپ در تصویربرداری پزشکی هسته‌ای جهان که ایران انواع کیت‌های آن را تولید می‌کند.
- ید-۱۳۱: برای تشخیص و درمان بیماری‌های تیروئید.
- فلور-۱۸: تولیدشده توسط سیکلوترون‌ها و مورد استفاده در تصویربرداری PET/CT.
رادیوداروهای درمانی
- لوتشیوم-۱۷۷: پیشرفتی مهم در حوزه ترانُستیک برای درمان سرطان‌ها.
- ایتریم-۹۰: کاربرد در درمان لنفوم‌های بدخیم و تومورهای کبدی.
- فسفر-۳۲: برای درمان پلی‌سایتمی ورا و کاهش درد متاستازهای استخوانی.
- رنیوم-۱۸۶ و ۱۸۸: برای درمان التهاب مفاصل و برخی سرطان‌های موضعی.
جمع‌بندی
ایران با تثبیت جایگاه خود در تولید و صادرات رادیودارو، به یکی از بازیگران اصلی عرصه پزشکی هسته‌ای جهان تبدیل شده است. این دستاورد نه‌تنها به ارتقای سطح درمان و تشخیص در داخل کشور کمک می‌کند، بلکه ایران را به یکی از مراکز مهم تأمین رادیودارو در سطح بین‌المللی بدل کرده است؛ جایگاهی که می‌تواند در آینده بیش از پیش تقویت شود.
مهدی رضایی
او فارغ‌التحصیل رشته مهندسی نرم‌افزار است و فعالیت حرفه‌ای خود را در عرصه رسانه از سال ۱۳۹۷ به عنوان نویسنده در یک وبلاگ تخصصی فناوری آغاز کرده است. وی پس از کسب تجربه، به خبرگزاری‌های معتبر پیوست و در حال حاضر، خبرنگار حوزه نرم‌افزار و هوش مصنوعی در یک مجله تکنولوژی برجسته است.
مطالب پیشنهادی :
پرواز بدون پنجره و نیروی هیدروژنی؛ آینده صنعت هواپیمایی در آستانه یک انقلاب بزرگ
“گوگل پیکسل 9 در مقابل پیکسل 8: آیا ارتقا ارزش دارد؟”
آیفون 16 در مقابل آیفون 16 پلاس در مقابل آیفون 16 پرو در مقابل آیفون 16 پرو مکس: مقایسه نهایی
## iPhone 16 در مقابل iPhone 16 Plus در مقابل iPhone 16 Pro در مقابل iPhone 16 Pro Max: مقایسه نهایی