جاسوسی تکنولوژیک و رقابت جهانی
در دنیای امروز که قدرت تنها از سلاح نظامی سرچشمه نمیگیرد، دانش و فناوری به مهمترین ابزار نفوذ کشورها و شرکتها بدل شدهاند. جاسوسی تکنولوژیک دیگر یک تهدید دور از ذهن نیست، بلکه واقعیتی ثابت در رقابت اقتصادی و ژئوپلیتیکی جهان است؛ رقابتی خاموش و بیصدا که میتواند سرنوشت صنایع و حتی امنیت ملی کشورها را تغییر دهد.
تعریف و ابعاد جاسوسی تکنولوژیک
جاسوسی تکنولوژیک به تلاش سازمانیافته برای دسترسی غیرقانونی به فناوریهای حساس، اسرار صنعتی، الگوریتمها و دادههای راهبردی گفته میشود. این اقدام میتواند توسط دولتها، شرکتهای رقیب یا حتی کارکنان داخلی انجام گیرد؛ جایی که مرز میان اعتماد و خیانت باریکتر از همیشه است.

سامسونگ و زنگ خطر نیمههادیها
اخیراً گزارشهایی منتشر شده که نشان میدهد ۱۰ کارمند پیشین سامسونگ به انتقال اطلاعات حیاتی در حوزه نیمههادیها و تراشهها به نهادهایی مرتبط با چین متهم شدهاند. این بخش بهعنوان قلب اقتصاد دیجیتال جهان، هدفی جذاب برای جاسوسی تکنولوژیک محسوب میشود و اهمیت آن زنگ خطری جدی برای صنایع پیشرفته است.
چرا جاسوسی تکنولوژیک رایج شده است؟
توسعه فناوریهای پیشرفته هزینهبر و زمانبر است. برای برخی کشورها یا شرکتها، سرقت یک فناوری آماده بسیار سریعتر و کمهزینهتر از ساخت آن از صفر خواهد بود. علاوه بر این، جهانیشدن نیروی کار و همکاریهای بینالمللی فرصتهای نفوذ و دسترسی غیرمجاز را افزایش داده است.
آینده جاسوسی تکنولوژیک
با رشد هوش مصنوعی، محاسبات کوانتومی و زیستفناوری، جاسوسی تکنولوژیک نهتنها کاهش نمییابد بلکه پیچیدهتر و پنهانتر خواهد شد. شرکتها ناچارند علاوه بر دیوارهای دیجیتال، بر فرهنگ سازمانی، وفاداری کارکنان و امنیت انسانی سرمایهگذاری کنند تا از نفوذهای داخلی و خارجی جلوگیری شود.
نمونههای مشهور جاسوسی تکنولوژیک
- اپل: در سال ۲۰۱۸، مهندس پیشین اپل به اتهام انتقال هزاران فایل محرمانه مربوط به پروژه خودرو خودران به یک شرکت چینی بازداشت شد.
- تسلا: همزمان، تسلا از یکی از کارکنان سابق خود شکایت کرد که کدهای سیستم تولید خودکار کارخانه گیگافکتوری را به یک استارتآپ رقیب منتقل کرده بود.
سرقت اطلاعات جنگندههای F-22 و F-35
یکی از مهمترین پروندهها در سال ۲۰۱۴ رخ داد؛ زمانی که «سو بین»، مهندس چینی–آمریکایی، به سرقت اطلاعات مربوط به جنگندههای نسل پنجم F-22 و F-35 متهم شد. اسناد دادگاه نشان داد این اطلاعات از طریق حملات سایبری و ارتباط با پیمانکاران دفاعی آمریکا جمعآوری شده بودند؛ رخدادی که اهمیت جاسوسی تکنولوژیک در حوزه نظامی را آشکار کرد.
حمله سایبری به غولهای فناوری
در سال ۲۰۰۹، عملیات موسوم به «شفق قطبی» زیرساختهای دیجیتال شرکتهایی مانند گوگل، یاهو و ادوبی را هدف قرار داد. گوگل بعدها اعلام کرد هدف اصلی این حمله دسترسی به کد منبع و دادههای حساس کاربران بوده است. هرچند این حمله بهطور غیررسمی به چین نسبت داده شد، دولت چین آن را رد کرد.
جمعبندی
جاسوسی تکنولوژیک امروز به یکی از ابزارهای اصلی رقابت جهانی تبدیل شده است؛ ابزاری که میتواند مسیر توسعه صنایع، امنیت ملی و آینده فناوری را تحت تأثیر قرار دهد. از سرقت اطلاعات جنگندههای پیشرفته گرفته تا نفوذ در شرکتهای فناوری، این جنگ خاموش قرن بیستویکم همچنان ادامه دارد و پیچیدهتر میشود.
- جاسوسی تکنولوژیک بهعنوان قدرت خاموش قرن بیستویکم، آینده رقابت جهانی را شکل میدهد.
- نمونههای متعدد از اپل، تسلا، سامسونگ و پروژههای نظامی نشان میدهد این تهدید جدیتر از همیشه است.

مهدی رضایی
او فارغالتحصیل رشته مهندسی نرمافزار است و فعالیت حرفهای خود را در عرصه رسانه از سال ۱۳۹۷ به عنوان نویسنده در یک وبلاگ تخصصی فناوری آغاز کرده است. وی پس از کسب تجربه، به خبرگزاریهای معتبر پیوست و در حال حاضر، خبرنگار حوزه نرمافزار و هوش مصنوعی در یک مجله تکنولوژی برجسته است.


