قاضی بخش شرقی ایالاتمتحده حکم موقت صادر کرده است که گوگل را از ادامه یا انعقاد قراردادهای انحصاری مرتبط با موتور جستجوی خود، مرورگر کروم، دستیار صوتی و مدلهای هوش مصنوعی جِمینی منع میکند؛ در عین حال شرکت ملزم به تجزیه یا واگذاری کسبوکار جستجو نشده است.
بر اساس این دستور قضایی، گوگل دیگر نمیتواند امتیاز حضور انحصاری موتور جستجوی خود را در دستگاهها یا اپاستورهای موبایل مشروط به نصب نرمافزارهای دیگر کند. همچنین پرداخت سهم درآمد به شرکا نباید منوط به حفظ جایگاه پیشفرض گوگل در مرورگرها و سیستمعاملها باشد.

برای جلوگیری از رفتارهای تبعیضآمیز، گوگل موظف شده علاوه بر ارائه خدمات syndication جستجو و تبلیغات به رقبا با نرخهای استاندارد، بخشی از دادههای ایندکس جستجو و اطلاعات تعاملی کاربران را در قالب مجوزهای حفاظتی در اختیار «رقابتکنندگان واجد شرایط» قرار دهد.
قاضی آمیت مهتا از دادگاه منطقهای خواسته ظرف مهلت کوتاه بههمراه وزارت دادگستری آمریکا نسخه نهایی حکم را تا دهم سپتامبر بررسی و تدوین کند. این حکم شش سال اعتبار خواهد داشت و ۶۰ روز پس از تصویب نهایی اجرا میشود.
این تصمیم یک سال پس از آن صادر میشود که قاضی مهتا در پرونده اصلی تشخیص داد گوگل بهطور غیرقانونی با ایجاد انحصار در بازار جستجوی آنلاین، رقبا را از عرصه خارج کرده است. قرار است کمیتهای فنی برای نظارت بر اجرای حکم تشکیل شود.
وزارت دادگستری آمریکا که شکایت ضدانحصاری خود را در سال ۲۰۲۰ مطرح کرد، خواستار واگذاری مرورگر کروم و حتی بخش اندروید بود و درخواست پایان توافقهای میلیارددلاری گوگل با اپل، سامسونگ و دیگر تولیدکنندگان موبایل را داشت. این شرکتها سالانه میلیاردها دلار از گوگل دریافت میکردند تا موتور جستجوی آن پیشفرض دستگاههایشان باشد.
گوگل با استناد به نگرانی از افت سرمایهگذاری در تحقیق و توسعه و آسیب به حریم خصوصی کاربران، استدلال کرد که تقسیم اجباری دادههای جستجو همانند واگذاری عملی کسبوکار جستجو است. ساندار پیچای، مدیرعامل شرکت، در جلسه رسیدگی آوریل اعلام کرد چنین اقدامی نوآوری را متوقف خواهد کرد.
قاضی مهتا در جریان استماع نظرات، از قانون بازارهای دیجیتال اروپا (DMA) بهعنوان مرجع یاد کرد؛ قانونی که شرکتهای بزرگ فناوری را ملزم به اشتراکگذاری برخی دادههای کلیک و کوئری میکند. اما حکم آمریکا محدودتر و موقت است و برخلاف DMA شامل تعهدات دائمی نمیشود.
کارشناسان معتقدند این حکم میتواند نقطه عطفی در تقویت رقابت در بازار جستجوی آنلاین باشد و به مرور موتورهای جستجوی جایگزین فرصت بیشتری برای جذب مخاطب پیدا خواهند کرد. آینده این پرونده از طریق فرایند تجدیدنظر و احتمالاً مسیر دیوان عالی ادامه مییابد و انتظار میرود تا اواخر ۲۰۲۷ یا اوایل ۲۰۲۸ به سرانجام برسد.
بهعنوان خبری در حال تکمیل، این حکم بار دیگر نشان داد نهادهای نظارتی آمریکا قصد دارند با ابزارهای قضایی و قانونی، انحصار صنعت فناوری اطلاعات را تعدیل و شفافیت را به بازار بازگردانند؛ تحولی که میتواند مسیر نوآوری و انتخابهای کاربران را دگرگون کند.

مهدی رضایی
او فارغالتحصیل رشته مهندسی نرمافزار است و فعالیت حرفهای خود را در عرصه رسانه از سال ۱۳۹۷ به عنوان نویسنده در یک وبلاگ تخصصی فناوری آغاز کرده است. وی پس از کسب تجربه، به خبرگزاریهای معتبر پیوست و در حال حاضر، خبرنگار حوزه نرمافزار و هوش مصنوعی در یک مجله تکنولوژی برجسته است.