تلاش اروپا برای ارسال اولین ماهنورد خود به سطح ماه با شکست مواجه شد. ماهنورد “تنیشس” (Tenacious) که قرار بود تاریخساز شود، پس از پرتاب با فضاپیمای “ریسیلینس” (Resilience) ساخت شرکت ژاپنی “آیاسپیس” (ispace)، در حین فرود با از دست دادن ارتباط مواجه شد که نشانه قوی از عدم موفقیت عملیات است. این دومین شکست متوالی برای برنامه اکتشاف تجاری ماه HAKUTO-R محسوب میشود.
رویای ماه نورد اروپایی بر باد رفت؟
اروپا به احتمال زیاد در تلاش برای رسیدن به نقطه عطفی دیگر در رقابت تجاری بر سر بهرهبرداری از منابع ماه، با یک ناکامی روبرو شده است. ماهنورد “تنیشس” (Tenacious)، که قرار بود به عنوان اولین ماهنورد ساخت اروپا بر سطح ماه فرود آید، بر روی فضاپیمای “ریسیلینس” (Resilience) سوار بود. این فضاپیما در جریان تلاش برای فرود، ارتباط خود را از دست داد – که نشانهای قوی از یک نقص جدی است.
در صورت تأیید، این دومین مأموریت ناموفق در برنامه اکتشاف تجاری ماه HAKUTO-R خواهد بود، تنها دو سال پس از یک سقوط قبلی که امیدهای زیادی را از بین برده بود.

ضربهای برای ژاپن و اروپا: تلاشی جهانی در راه رسیدن به ماه
این شکست نه تنها برای ژاپن، بلکه برای اروپا نیز یک ضربه محسوب میشود. شرکت “آیاسپیس” (ispace)، که شرکت مادر برنامه HAKUTO-R و فضاپیمای مفقود شده “ریسیلینس” است، یک شرکت ژاپنی عمومی است. اما این ناکامی برای اروپا نیز گران تمام میشود: آژانس فضایی اروپا (ESA) از این مأموریت حمایت کرده بود، و ماهنورد “تنیشس” به طور کامل توسط “آیاسپیس-اروپا” (ispace-EUROPE) در لوکزامبورگ طراحی، مونتاژ، آزمایش و ساخته شده بود.
لوکزامبورگ تنها پایگاه “آیاسپیس-اروپا” نیست، بلکه دلیل اصلی تأسیس این نهاد در سال ۲۰۱۷ نیز هست. این کشور کوچک، به عنوان بخشی از ابتکار “SpaceResources.lu” خود، پس از ایالات متحده، دومین کشور در جهان بود که قانونی را تصویب کرد و به شرکتها حق مالکیت بر منابع استخراج شده از فضا را اعطا کرد.
اهداف بلندپروازانه “تنیشس”: جمعآوری خاک ماه برای ناسا
اگر اپراتورهای لوکزامبورگی “تنیشس” موفق به هدایت آن بر روی ماه میشدند، این ماهنورد ویدئوهایی را ضبط کرده و دادههایی را جمعآوری میکرد. یکی از مأموریتهای اصلی آن، جمعآوری خاک ماه، که به آن “رگولیت” (regolith) میگویند، به عنوان بخشی از یک قرارداد با ناسا بود. قرار بود مالکیت این نمونهها به ناسا منتقل شود.
جولین لامامی، مدیرعامل “آیاسپیس-اروپا”، در آستانه تلاش برای فرود، به تککرانچ گفته بود: “فکر میکنم این به ما کمک زیادی خواهد کرد تا بفهمیم تجاریسازی منابع فضایی به چه معناست و چگونه میتوان این کار را در مقیاس بزرگتر، هم از نظر حجم و هم از نظر مشارکت و هماهنگی جهانی انجام داد.”
کسب چنین قراردادی از ناسا نیز برای یک شرکت اروپایی یک موفقیت بیسابقه بود. لامامی به تیم چابک ۵۰ نفره خود که از ۳۰ ملیت مختلف تشکیل شده بودند و این ماهنورد کوچک و منحصر به فرد را ساخته بودند، افتخار میکرد.
روح همکاری و نوآوری در صنعت فضایی اروپا
با وجود سوابق درخشان از جمله کار در آزمایشگاه پیشرانش جت ناسا و MIT، لامامی فردی نیست که به خودستایی بپردازد. او در گفتگوی خود اعتراف کرد که برای توضیح دستاوردهای تیمش باید “باطن آمریکایی خود را فعال میکرد.” اما این به دلیل روحیه همکاری “آیاسپیس” نیز هست.
به عنوان مثال، بیل سبکوزنی که قرار بود رگولیت را برای ناسا جمعآوری کند، توسط شرکت “اپیروک” (Epiroc)، یک تامینکننده تجهیزات معدنی از سوئد، ساخته شده بود. لامامی گفت: “ما میتوانستیم این کار را خودمان انجام دهیم. در عوض، فرصت را دیدیم که یک صنعت زمینی را به تفکر درباره فضا واداریم.” او افزود: “هرچه افراد بیشتری مشارکت کنند، بهتر است.”
پروژههای بیشتری نیز در اکوسیستم فضایی لوکزامبورگ در حال مشارکت هستند. آژانس فضایی لوکزامبورگ (LSA) در سال ۲۰۱۸ تأسیس شد و این کشور فعالانه از این بخش حمایت میکند. این بخش از زمان تصویب قانون منابع فضایی، از یک حوزه تخصصی به یک حوزه اصلی تبدیل شده است.
لامامی اظهار داشت: “حتی بهتر از آن، اکنون بسیاری از شرکتها در پاییندست زنجیره ارزش “آیاسپیس” تأسیس شدهاند.” او به عنوان مثال به “مگنا پترا” (Magna Petra) اشاره کرد، استارتاپی که با “آیاسپیس” در استخراج هلیوم-۳، یک منبع کمیاب، از سطح ماه همکاری میکند.
لکس دلز، وزیر اقتصاد، شرکتهای کوچک و متوسط، انرژی و گردشگری لوکزامبورگ، در اظهار نظری هنگام اعلام اتمام ساخت ماهنورد توسط “آیاسپیس-اروپا” گفت: “جاهطلبی ما این است که یک بخش فضایی ایجاد کنیم که به شدت با صنایع ما در زمین ادغام شود و فرصتهای بازار جدیدی را، هم در فضا و هم در زمین، ایجاد کند.”
این جاهطلبی با پول تقویت میشود. ماهنورد “تنیشس” با تأمین مالی مشترک از LSA از طریق قرارداد ESA با برنامه ملی فضایی لوکزامبورگ، “LuxIMPULSE”، توسعه یافت. طبق تحقیقات Deloitte در مورد صنعت فضایی لوکزامبورگ، مشوقهای مالیاتی یا کمکهای مستقیم هم برای استارتاپها و هم برای شرکتهای چندملیتی در دسترس هستند.