در مواجهه با چالشهای فزاینده تغییرات اقلیمی و کاهش چشمگیر منابع آبی، بسیاری از کشورهای جهان به سمت بهرهگیری از راهکارهای فناورانه نوین برای مدیریت بارش و تقویت منابع آب گام برمیدارند. در این میان، ایران نیز با توجه به شرایط اقلیمی خود و معضل کمبود بارش، توسعه و بهکارگیری فناوریهای پیشرفتهای چون پهپادهای بارورسازی ابرها را در دستور کار قرار داده است. این ابتکار نه تنها نشاندهنده رویکردی نوآورانه در مدیریت منابع آب است، بلکه افقهای جدیدی را در مقابله با خشکسالی و ارتقای امنیت آبی کشور میگشاید.
گامی نوین در مقابله با چالش کمآبی: آغاز تولید پهپادهای بارورسازی ابرها در ایران
رئیس سازمان توسعه و بهرهبرداری فناوریهای نوین آبهای جوی، محمدمهدی جوادیانزاده، از آغاز تولید پهپادهای مخصوص بارورسازی ابرها در ایران خبر داده است. این اقدام استراتژیک در پاسخ به ضرورت افزایش بارشها و مقابله با بحران کمآبی صورت گرفته است. به گفته وی، عملیات بارورسازی ابرها در سال جاری از دهم آبانماه آغاز شده، هرچند به دلیل کمبود سامانههای بارشی فعال، تعداد عملیات محدود بوده است. جوادیانزاده تاکید کرده که ایران به لحاظ جغرافیایی و شرایط جوی، یکی از مناطق مستعد برای اجرای طرحهای بارورسازی ابرها محسوب میشود و بررسیها حاکی از آن است که با استفاده از این روش، میتوان ۱۵ تا ۲۰ درصد به میزان بارشهای هر سامانه مناسب افزود. این افزایش، در بلندمدت میتواند تاثیرات قابل توجهی بر میزان ذخایر آبی کشور داشته باشد.
عملکرد عملیات بارورسازی ابرها در پاییز و چالشهای پیشرو
تاکنون در پاییز سال جاری، تنها دو سامانه بارشی فعال برای اجرای عملیات بارورسازی ابرها شناسایی شدهاند. این عملیات شامل یک مورد در حوزه دریاچه ارومیه و دیگری در استان خراسان رضوی بوده که اخیراً به اجرا درآمده است. ارزیابی دقیق تاثیر این عملیات، پس از پایان فصل عملیاتی و با جمعآوری و تحلیل آمارهای بارش از ایستگاههای مختلف صورت خواهد گرفت. این فرآیند پیچیده مستلزم تفکیک بارشهای طبیعی از بارشهای حاصل از بارورسازی توسط مشاوران متخصص است تا اثربخشی واقعی این فناوری به دقت مشخص شود. چالش اصلی در این بخش، نیاز به دادههای گسترده و مدلسازی پیشرفته برای جداسازی تاثیرات طبیعی از مداخلات انسانی در فرآیند بارش است.
چرا بارورسازی ابرها با پهپاد حیاتی است؟
افزایش خشکسالیها و فشار بیسابقه بر منابع آب زیرزمینی، مناطق خشک و نیمهخشک جهان را به سمت یافتن راهکارهای پایدار برای تقویت بارش سوق داده است. بارورسازی ابرها در صورت مدیریت علمی و ارزیابی دقیق، میتواند به عنوان یک مکمل قدرتمند در کنار سایر روشهای مدیریت منابع آب نظیر سدسازی، آبخیزداری و بازیافت آب عمل کرده و شدت خشکسالی و تبعات اقتصادی و اجتماعی آن را کاهش دهد. استفاده از پهپادها برای بارورسازی ابرها، این روش را کارآمدتر و انعطافپذیرتر میسازد. پهپادها قادرند ذرات بارورساز را با دقت و سرعت بالا و در ارتفاعات خاص تزریق کنند، امکانی که در مقایسه با هواپیماهای سنتی، هزینهها را کاهش داده و امکان عملیات در شرایط جوی دشوارتر را نیز فراهم میآورد.
آینده بارورسازی ابرها: نوآوریهای کلیدی در فناوری پهپادی و نانوذرات
بارورسازی ابرها به واسطه پیشرفتهای فناورانه، وارد مرحلهای نوین شده است. در حال حاضر، چندین نوآوری کلیدی، کارایی و پایداری این روش را افزایش دادهاند:
استفاده از پهپادها: این ابزارها با مجهز شدن به مخازن و نازلهای اختصاصی، میتوانند مواد بارورساز را در ارتفاعات مختلف با دقت بسیار بالا و کنترلپذیری بیشتر تزریق کنند. این روش، علاوه بر کاهش هزینههای عملیاتی، امکان دسترسی به مناطق صعبالعبور و انجام عملیات در شرایط جوی نامساعد را نیز فراهم میکند.
نانوذرات بهعنوان جایگزین: مطالعات اخیر نشان میدهند که نانوذراتی مانند سیلیکا یا نمکهای طبیعی میتوانند کارایی بیشتری در هستهزایی قطرات آب نسبت به یدید نقره داشته باشند. این مواد، با ایجاد هستههای میعان (نقاطی که بخار آب اطراف آنها جمع شده و به قطره تبدیل میشود)، فرآیند تشکیل باران را تسریع میکنند و در عین حال، آلودگی محیطزیستی کمتری نیز ایجاد میکنند.
علاوه بر این، مدلسازی هوشمند جوی با کمک هوش مصنوعی و استفاده از سامانههای هوایی ترکیبی (شامل هواپیما، پهپاد و رادارهای زمینی) نیز به دقت و پوشش عملیات بارورسازی ابرها کمک شایانی میکند. این پیشرفتها نه تنها احتمال موفقیت عملیات را افزایش میدهند، بلکه از مصرف بیرویه مواد بارورساز نیز جلوگیری میکنند و مسیری پایدارتر برای مدیریت بارشها ترسیم مینمایند. با توسعه این فناوریها، ایران میتواند گامهای موثری در جهت تقویت امنیت آبی و مقابله با پیامدهای خشکسالی بردارد.
مطالب مرتبط
- ناکامی اولین آزمایش فرود موشک بازگشتپذیر ژوک-۳ شرکت لنداسپیس، رقابت فضایی چین را به چالش کشید
- BMW با غلبه بر مرسدس بنز، صدرنشین جدید بازار خودروهای لوکس آلمان شد
- مالزی پس از ۱۱ سال جستجوی پرواز گمشده MH370 را با تکیه بر روباتهای دریایی پیشرفته از سر میگیرد
- BMW با غلبه بر مرسدس بنز، صدرنشین جدید بازار خودروهای لوکس آلمان شد
مهدی رضایی
او فارغالتحصیل رشته مهندسی نرمافزار است و فعالیت حرفهای خود را در عرصه رسانه از سال ۱۳۹۷ به عنوان نویسنده در یک وبلاگ تخصصی فناوری آغاز کرده است. وی پس از کسب تجربه، به خبرگزاریهای معتبر پیوست و در حال حاضر، خبرنگار حوزه نرمافزار و هوش مصنوعی در یک مجله تکنولوژی برجسته است.
