در دنیای فناوری‌های پیشرفته، رقابتی بی‌سابقه میان دو چهره برجسته یعنی ایلان ماسک و سم آلتمن شکل گرفته است؛ رقابتی که هدف آن توسعه رابط‌های مغز و هوش مصنوعی و رسیدن به مرحله‌ای از هم‌زیستی انسان و ماشین است. این فناوری‌ها که با عنوان رابط مغز و رایانه (BCI) شناخته می‌شوند، نوید دگرگونی بنیادین در توانایی‌های ذهنی انسان و شیوه تعامل او با دستگاه‌های دیجیتال را می‌دهند.
آغاز رقابت از همکاری مشترک در OpenAI
ماجرا از سال ۲۰۱۵ آغاز شد؛ زمانی که ماسک و آلتمن به‌طور مشترک شرکت OpenAI را بنیان‌گذاری کردند. اما این همکاری دیری نپایید. در سال ۲۰۱۸، ایلان ماسک به‌طور ناگهانی از هیئت‌مدیره کناره‌گیری کرد و مسیر دو چهره تأثیرگذار فناوری از یکدیگر جدا شد. از آن زمان، رقابت میان آن‌ها در حوزه هوش مصنوعی و فناوری‌های عصبی شدت گرفته است.
نورالینک؛ پیشگام ماسک در اتصال مغز به ماشین
شرکت نورالینک، تأسیس‌شده توسط ایلان ماسک در سال ۲۰۱۶، یکی از پیشروترین شرکت‌ها در زمینه توسعه تراشه‌های مغزی است. این شرکت تراشه‌ای به نام N1 طراحی کرده که به اندازه یک سکه بوده و شامل هزار الکترود در ۱۲۸ رشته فوق‌باریک‌تر از موی انسان است. این رشته‌ها با کمک یک ربات جراح در بافت عصبی مغز کاشته می‌شوند و وظیفه آن‌ها ثبت فعالیت‌های مغزی و تبدیل آن‌ها به سیگنال‌های قابل فهم برای کامپیوتر است.
نورالینک از سال گذشته آزمایش‌های انسانی خود را آغاز کرده و نخستین داوطلب، نولند آربا، که دچار فلج کامل بود، توانست با استفاده از این فناوری تایپ کند، بازی‌های ویدیویی انجام دهد و کامپیوتر را تنها با ذهن خود کنترل کند. تاکنون شش نفر دیگر نیز این تراشه را دریافت کرده‌اند و قرار است آزمایش‌ها به بریتانیا نیز گسترش یابد. نورالینک اخیراً موفق به جذب ۶۵۰ میلیون دلار سرمایه شده و ارزش آن به حدود ۹ میلیارد دلار رسیده است.
Merge Labs؛ پاسخ آلتمن به سلطه نورالینک
در سوی دیگر میدان، سم آلتمن، مدیرعامل OpenAI، از استارتاپی به نام Merge Labs حمایت می‌کند؛ شرکتی که هدف آن توسعه رابط‌های مغز و ماشین با سرعت و کارایی بیشتر است. اگرچه آلتمن به‌طور مستقیم در عملیات روزمره این شرکت دخالت ندارد، انتظار می‌رود یکی از بنیان‌گذاران آن باشد. Merge Labs در تلاش است تا ۲۵۰ میلیون دلار سرمایه اولیه جذب کند و به رقیبی جدی برای نورالینک تبدیل شود.
چشم‌انداز مشترک؛ ادغام انسان و هوش مصنوعی
با وجود تفاوت در رویکردها، هر دو طرف بر یک هدف مشترک تأکید دارند: ادغام انسان با هوش مصنوعی. ایلان ماسک معتقد است که ایجاد یک رابط جهانی میان مغز انسان و هوش مصنوعی، راهی برای جلوگیری از خروج کنترل فناوری‌های هوشمند از دست بشر است. او این فناوری را ابزاری برای حفظ برتری انسان در برابر هوش مصنوعی می‌داند.
در مقابل، آلتمن در سال ۲۰۱۷ پیش‌بینی کرده بود که انسان‌ها و ماشین‌ها می‌توانند در بازه زمانی ۲۰۲۵ تا ۲۰۷۵ به یک موجودیت واحد تبدیل شوند. او سناریویی را مطرح کرده که شامل استفاده از الکترودهای مغزی و تعامل نزدیک با چت‌بات‌هاست؛ مسیری که به تحقق «ادغام موفق» میان انسان و ماشین منتهی می‌شود.
با پیشرفت سریع فناوری‌های مغزی و هوش مصنوعی، رقابت میان ایلان ماسک و سم آلتمن نه‌تنها آینده صنعت فناوری را شکل خواهد داد، بلکه ممکن است مسیر تکامل انسان را نیز دگرگون کند. پرسش مهم این است: چه کسی کنترل آینده را در دست خواهد گرفت؟ ماسک با نورالینک یا آلتمن با Merge Labs؟ پاسخ این پرسش، شاید در سال‌های نه‌چندان دور روشن شود.
مهدی رضایی
او فارغ‌التحصیل رشته مهندسی نرم‌افزار است و فعالیت حرفه‌ای خود را در عرصه رسانه از سال ۱۳۹۷ به عنوان نویسنده در یک وبلاگ تخصصی فناوری آغاز کرده است. وی پس از کسب تجربه، به خبرگزاری‌های معتبر پیوست و در حال حاضر، خبرنگار حوزه نرم‌افزار و هوش مصنوعی در یک مجله تکنولوژی برجسته است.
