در حادثه‌ای نادر و هشداردهنده که بار دیگر خطرات فزاینده زباله‌های فضایی را برجسته کرد، کپسول بازگشت مأموریت شنژو-۲۰ در اثر برخورد با یک قطعه کوچک زباله فضایی دچار آسیب شد. این رخداد غیرمنتظره، بازگشت سه فضانورد چینی را از ایستگاه فضایی تیانگونگ به زمین به حالت تعلیق درآورده و آن‌ها را مجبور به اقامتی طولانی‌تر در مدار زمین کرده است. این واقعه، نه تنها برای برنامه فضایی چین بلکه برای آینده اکتشافات فضایی بشری، پیامدهای مهمی در بر دارد.
چالش غیرمنتظره برای مأموریت شنژو-۲۰؛ فضانوردان چینی در تعلیق
در ساعات پایانی روز ۱۴ آبان ۱۴۰۴ (۵ نوامبر ۲۰۲۵)، تنها ساعاتی پیش از زمان برنامه‌ریزی‌شده برای فرود، کپسول بازگشت حامل سه فضانورد چینی از مأموریت شنژو-۲۰ با قطعه‌ای از زباله‌های فضایی برخورد کرد. این برخورد، که از شدت و جزئیات دقیق آن هنوز گزارش کاملی منتشر نشده، به گونه‌ای بوده که ایمنی فرایند بازگشت به زمین را با تردید مواجه ساخته است. در نتیجه، وانگ جی، چن ژونگروی و فرمانده چن دونگ، سه فضانورد حاضر در این مأموریت، فعلاً باید اقامت خود را در ایستگاه فضایی تیانگونگ ادامه دهند.
مأموریت فضایی شنژو-۲۰ در تاریخ ۲۴ آوریل ۲۰۲۵ آغاز شده بود و این فضانوردان بیش از شش ماه را به انجام آزمایش‌های علمی و فنی در ایستگاه فضایی چین گذرانده بودند. آن‌ها قرار بود پس از تحویل وظایف خود به خدمه مأموریت شنژو-۲۱ که در ۳۱ اکتبر به ایستگاه رسیدند، به زمین بازگردند. اما این حادثه، برنامه‌های دقیق برنامه فضایی چین را با چالش جدی روبرو کرده و کارشناسان دفتر مهندسی فضاپیماهای سرنشین‌دار چین را بر آن داشته تا بلافاصله ارزیابی‌های فنی گسترده‌ای را برای اطمینان از سلامت کپسول و ایمنی خدمه آغاز کنند.
زباله‌های فضایی؛ تهدیدی فزاینده برای اکتشافات بشری
این حادثه بار دیگر بر مسئله رو به رشد و نگران‌کننده زباله‌های فضایی تأکید می‌کند. با افزایش بی‌سابقه پرتاب ماهواره‌ها و مأموریت‌های فضایی طی دهه‌های اخیر، مدار زمین به میدانی از میلیون‌ها قطعه زباله فضایی در ابعاد مختلف تبدیل شده است. این زباله‌ها می‌توانند شامل موارد زیر باشند:
قطعات باقی‌مانده از راکت‌های پرتابی و ماهواره‌های از کار افتاده.
تکه‌های ناشی از برخورد ماهواره‌ها یا انفجار مخازن سوخت در فضا.
حتی یک ذره کوچک با سرعت‌های مداری بالا (گاهی تا ۳۰ هزار کیلومتر بر ساعت) می‌تواند آسیب‌های فاجعه‌باری به فضاپیماها و ایستگاه‌های فضایی وارد کند. این "گلوله‌های سرگردان" فضایی، تهدیدی جدی برای زیرساخت‌های فضایی، مأموریت‌های سرنشین‌دار و حتی آینده استفاده از فضای نزدیک زمین محسوب می‌شوند. کارشناسان فضایی مدت‌هاست درباره احتمال وقوع "سندرم کِسلر" هشدار می‌دهند؛ سناریویی که در آن زنجیره‌ای از برخوردها باعث تولید زباله‌های فضایی بیشتر شده و بخش‌هایی از مدار زمین را غیرقابل استفاده می‌کند.
برنامه فضایی چین و اهمیت ایمنی فضانوردان
برنامه فضایی چین با راه‌اندازی ایستگاه فضایی تیانگونگ و برنامه‌های بلندپروازانه برای اکتشافات ماه و مریخ، به یکی از پیشگامان عرصه فضایی تبدیل شده است. ایمنی فضانوردان در هر برنامه فضایی، اولویتی کلیدی است و هر گونه تهدید علیه آن می‌تواند اعتبار و پیشرفت‌های یک کشور در این حوزه را تحت‌الشعاع قرار دهد. حادثه مأموریت شنژو-۲۰، چین را در موقعیتی قرار داده که علاوه بر مدیریت فنی بحران، باید به نگرانی‌های عمومی و جهانی در مورد ایمنی پروازهای فضایی سرنشین‌دار در مواجهه با زباله‌های فضایی نیز پاسخ دهد. این کشور تاکنون سرمایه‌گذاری عظیمی در آموزش و تجهیز فضانوردان خود کرده و این رویداد، اهمیت تضمین بالاترین سطوح ایمنی را بیش از پیش نمایان می‌سازد.
راهکارهای نوین برای مدیریت زباله‌های فضایی؛ ضرورت همکاری جهانی
فاجعه اخیر بار دیگر نیاز مبرم به راهکارهای مؤثر برای مدیریت و کاهش زباله‌های فضایی را یادآوری می‌کند. اگرچه چالش بزرگ است، اما تلاش‌هایی در سطح جهانی برای مقابله با این معضل در جریان است:
توسعه فناوری‌های حذف فعال زباله: این شامل استفاده از روش‌هایی مانند تورهای فضایی، بازوهای روباتیک، یا لیزرهای قدرتمند برای جمع‌آوری یا انحراف قطعات بزرگ زباله از مدار است.
طراحی فضاپیماهای پایدارتر: تشویق به ساخت ماهواره‌هایی که پس از اتمام عمر مفید خود به طور خودکار از مدار خارج شوند و تبدیل به زباله فضایی نشوند.
نظارت دقیق‌تر بر مدار: ردیابی مستمر قطعات زباله فضایی و پیش‌بینی برخوردهای احتمالی برای تغییر مسیر فضاپیماها.
این حوادث نشان می‌دهد که همکاری‌های بین‌المللی برای وضع قوانین جامع‌تر، به اشتراک‌گذاری داده‌ها و سرمایه‌گذاری در فناوری‌های کاهش زباله فضایی، امری حیاتی است. در غیاب یک رویکرد جهانی، پیشرفت‌های فضایی بشر همواره تحت سایه تهدید مداوم زباله‌های فضایی قرار خواهد داشت.
این سه فضانورد چینی در ایستگاه فضایی تیانگونگ، حالا نمادی از چالش‌های پیچیده‌ای هستند که پیش روی آینده فضایی ما قرار دارد؛ چالش‌هایی که برای غلبه بر آن‌ها، هم به نوآوری‌های تکنولوژیک و هم به مسئولیت‌پذیری جهانی نیاز است.
مطالب مرتبط
- روز جهانی علم: چگونه اعتماد عمومی مسیر تحول و فردای بشری را ترسیم می‌کند
- خودروهای لوکس هوشمند ۲۰۲۵: سفری از کابین دیجیتال تا رانندگی نیمه‌خودکار آغاز شد
- موشک نیو گلن بلو اوریجین دو کاوشگر مریخی ناسا را به فضا پرتاب می‌کند
- پرواز تاریخی X-59 و اثبات علمی غیرممکن بودن شبیه‌سازی جهان
مهدی رضایی
او فارغ‌التحصیل رشته مهندسی نرم‌افزار است و فعالیت حرفه‌ای خود را در عرصه رسانه از سال ۱۳۹۷ به عنوان نویسنده در یک وبلاگ تخصصی فناوری آغاز کرده است. وی پس از کسب تجربه، به خبرگزاری‌های معتبر پیوست و در حال حاضر، خبرنگار حوزه نرم‌افزار و هوش مصنوعی در یک مجله تکنولوژی برجسته است.
مطالب پیشنهادی :
“گوگل پیکسل 9 در مقابل پیکسل 8: آیا ارتقا ارزش دارد؟”
آیفون 16 در مقابل آیفون 16 پلاس در مقابل آیفون 16 پرو در مقابل آیفون 16 پرو مکس: مقایسه نهایی
سامسونگ فناوری خانه هوشمند و هوش مصنوعی خود را به لوازم خانگی جدید گسترش می‌دهد
## iPhone 16 در مقابل iPhone 16 Plus در مقابل iPhone 16 Pro در مقابل iPhone 16 Pro Max: مقایسه نهایی